Ziekte van de Neon Tetra (Neon Tetra Disease)
Veroorzaakt door: Pleistophora hyphessobryconis
1. Inleiding: Wat is de Ziekte van de Neon Tetra?
De Ziekte van de Neon Tetra (Neon Tetra Disease, afgekort NTD) is een ernstige, besmettelijke en doorgaans dodelijke parasitaire infectieziekte die vooral voorkomt bij kleine zoetwatervissen, met name neontetra’s (Paracheirodon innesi). De veroorzaker van deze ziekte is de microsporidische parasiet Pleistophora hyphessobryconis, een eencellig organisme dat de spierweefsels van vissen aantast.
Hoewel de naam suggereert dat alleen neon tetra’s getroffen worden, kan de ziekte ook andere soorten besmetten, zoals:
- Kardinaaltetra’s
- Rasbora’s
- Guppy’s
- Danio’s
- Vuurvissen
Door het sluipende verloop en de moeilijkheid van vroege diagnose is het een beruchte aandoening onder aquariumhouders.
2. Oorzaak en Verspreiding
De parasiet Pleistophora hyphessobryconis komt het aquarium binnen via:
- Besmette nieuwe vissen (zonder quarantaine)
- Voeding: besmet levend of diepvriesvoer (vooral tubifex of bloedwormen)
- Infectie van dode visresten die worden opgegeten door gezonde vissen
Eenmaal opgenomen in het lichaam, verspreidt de parasiet zich via het spijsverteringskanaal naar het spierweefsel, waar het cysten vormt. Deze vernietigen spiercellen, wat leidt tot zichtbare symptomen en uiteindelijk sterfte.
3. Symptomen van de Neon Tetra Disease
De symptomen verschijnen geleidelijk, waardoor vroege diagnose lastig is. De ziekte is vaak pas zichtbaar in een gevorderd stadium. Typische kenmerken zijn:
Vroege symptomen:
- Onregelmatige zwembewegingen
- Verminderde eetlust
- Verlies van kleur (vooral in de blauwe iriserende strepen bij neon tetra’s)
- Lusteloosheid, afzondering van de groep
Gevorderde symptomen:
- Witte of doorschijnende plekken in het lichaam (aantasting van spieren)
- Misvorming van de ruggengraat (kromme rug)
- Spierafbraak, trillingen of schokken tijdens het zwemmen
- Secundaire infecties zoals vinrot of schimmel
- Uiteindelijk: sterfte
Let op: de witte plekken worden vaak verward met schimmelinfecties of andere aandoeningen. Microscopisch onderzoek is de enige manier om de parasiet definitief vast te stellen.
4. Verwarring met ‘Valse Neon Tetra Disease’
Niet alle vissen met kleurverlies of spierproblemen lijden per se aan NTD. De ‘valse neon tetra disease’ wordt veroorzaakt door bacteriën zoals Columnaris of schimmels. Deze zijn vaak beter behandelbaar dan echte NTD.
| Kenmerk | Neon Tetra Disease (NTD) | Valse NTD (bacterieel/schimmel) |
|---|---|---|
| Verspreiding | Parasiet | Bacterie of schimmel |
| Herkenning | Kleurverlies + spierafbraak | Pluizige plekken, roodheid |
| Behandelbaar | Nee (niet effectief) | Ja (antibacterieel of schimmeldodend) |
| Besmettelijkheid | Zeer besmettelijk | Matig |
5. Behandeling: Is Neon Tetra Disease te genezen?
Helaas is er geen effectieve behandeling bekend voor Neon Tetra Disease. Omdat het om een intracellulaire parasiet gaat die zich diep in het spierweefsel nestelt, werken medicijnen meestal niet of te laat.
Aanbevolen acties bij vermoedelijke NTD:
- Verwijder direct de zieke vis(sen) om verdere besmetting te voorkomen
- Quarantaine alle nieuwkomers minimaal 2 tot 4 weken voor introductie in het hoofd-aquarium
- Ververs regelmatig het water en reinig het substraat goed
- Gebruik UV-sterilisator om verspreiding van parasieten via het water te verminderen
Sommige aquarianen proberen met middelen zoals metronidazole of anti-parasitaire producten te behandelen, maar succes is uiterst zeldzaam.
6. Preventie: De enige echte verdediging
Omdat behandeling zelden werkt, is preventie cruciaal.
Preventiemaatregelen:
- Quarantaine nieuwe vissen altijd 2–4 weken
- Vermijd aankoop van vissen met kleurverlies, kromme rug of afwijkend gedrag
- Geef geen rauw of onbetrouwbaar levend voer, vooral geen tubifex-wormen
- Onderhoud uitstekende waterkwaliteit
- Beperk stress (geen overbevolking, juiste medebewoners)
- Gebruik UV-filter om zwevende parasieten te doden
7. Risico’s en impact op het aquarium
Zodra de ziekte zich in het aquarium heeft gevestigd, is het risico op besmetting van andere vissen hoog. Aangetaste aquaria kunnen maandenlang drager blijven van sporen.
Bij ernstige besmetting:
- Aquarium volledig leegmaken
- Alle planten en decoraties ontsmetten of vervangen
- Filtermateriaal weggooien
- Aquarium ontsmetten met bleekwater of kaliumpermanganaat
- Opnieuw opstarten met nieuwe, gezonde vissen
8. Samenvatting in het kort
| Wat is het? | Dodelijke parasitaire ziekte bij neontetra’s en andere kleine vissen |
|---|---|
| Veroorzaker | Pleistophora hyphessobryconis (microsporidische parasiet) |
| Symptomen | Kleurverlies, spierafbraak, kromme rug, isolatie, witte plekken in het lichaam |
| Behandeling | Geen effectieve genezing bekend – alleen quarantaine en verwijdering |
| Preventie | Quarantaine nieuwe vissen, hygiëne, betrouwbaar voer, stress vermijden |
| Besmettelijkheid | Zeer hoog, vooral in dichte of gestreste populaties |
| Herkenning | Moeilijk – vaak pas zichtbaar in vergevorderd stadium |